Promjene. Ukratko, tako bi se mogli opisati rezultati Lokalnih izbora održanih 6. oktobra 2024. No, za one koji prate dešavanja u ovoj opštini, usputnoj stanici od Sarajeva do Beograda, znaju da su te promjene tek kozmetičke. Dugogodišnja vladavina SDS-ovog načelnika Milovana Bjelice nije završena izborima, ona je završena godinama ranije kada je izgubio skupštinsku većinu.
Tada su i počeli problemi za stanovnike ove opštine i uposlenike opštine i javnih preduzeća. Načelnik nije sarađivao sa skupštinskom većinom, a skupštinska većina nije sarađivala sa načelnikom. Međusobno su se optuživali i podnosili krivične prijave. Skupštinskom većinom godinama je upravljao Strahinja Bašević koji je novoizabrani načelnik. Nekada prvog načelnika Sokoca je optuživao za korupciju, nezakonitosti u radu, a i jedan i drugi su dobro poznati pravosudnim organima i policiji.
Bivši načelnik Sokoca Milovan Bjelica je osuđivan, a bio je i pod sankcijama visokog predstavnika zbog pomaganja ratnim zločincima. Na njegovo mjesto sada dolazi narodni poslanik i donedavni v.d. direktora Šumskog gazdinstva „Romanija“ Strahinja Bašević protiv kojeg se vodi istraga zbog zloupotrebe položaja.
Bašević je krajem avgusta bio u bjekstvu, ali se ubrzo predao policiji. Određen mu je jednomjesečni pritvor koji je ubrzo ukinut zbog nedostatka dokaza. Dok se bivši i novi načelnik se međusobno optužuju, a građani ostaju zarobljenici međustranačkih prepucavanja.
Bjelica tvrdi da je Bašević opustošio tamošnje šume, da je obim krađe šuma za četiri godine 30 miliona KM, a da je Bašević poznat i po stranačkom zapošljavanju. Bašević ne negira da je zaposlio skoro 20 osoba, nekoliko dana uoči izbora. Optužbe Milovana Bjelice naziva odrazom nemoći.
Dok gledaju prepucavanja, građani uglavnom razmišljaju kako otići sa Sokoca, u nadi za boljim životom. Oni koji rade, uglavnom su orjentisani na javni sektor koji grca u problemima. Da se Sokolac suočava sa odlivom stanovništva upozoravale su i političke partije.
“Nezaposlenost mladih nije glavni i jedini uzrok njihovog odlaska. Postoji mnogo više razloga kao što su nepovjerenje u lokalnu samoupravu, nepotizam, korupcija, neracionalno i nedovoljno ulaganje Opštine u aktivnosti koje se tiču mladih ljudi. Na prvom mjestu, naši sugrađani su nezadovoljni kvalitetom života u Sokocu i to je glavni pokretač interesa odlaska mladih iz naše sredine”, navedeno je na web stranici Demosa.
Proteklih godina uposlenici javnih preduzeća koja se finansiraju iz budžeta morali su štrajkom tražiti isplatu svojih plata i doprinosa.
Niko ne krije da je opština zapošljavala više kadra od dozvoljenog Zakonom o upravi i lokalnoj upravi. Očito, javni je budžet odlična prilika za stranačka zapošljavanja. Sve to uz loše upravljanje dovelo je do toga da stotine ljudi godinama živi u egzistencijalnoj neizvjesnosti.
„U nekim preduzećima plate nema devet mjeseci. Sada je postala praksa da radnici idu tužbama i naplaćuju svoja potraživanja što dovodi do novih troškova, sudskih postupaka, angažovanja advokata tako da opština i tu gubi velika novčana sredstva. Mislim da na sudske procese godišnje ode oko 200.000KM, a i dobavljači se sve više okreću tužbama. Plate kad se isplaćuju prvo krenu isplate u pojedinim bankama i to po abecednom redu“, rekao je ranije Đorđe Radić, šef Kluba odborika SNSD-a u Skupštini opštine Sokolac.
O problemima radnika medijima je govorio i Jovan Borovčanin, uposlenik jednog javnog preduzeća.
„Mi nemamo ovjerenu knjižicu, ja sam prošle godine završio u bolnici, ja sam sve morao platiti. Mi ne možemo da ovjerimo knjižicu, slomio nogu prošle godine, morao ići na Koševo, sve sam sam platio. Nisam mogao da idem na fizikalnu terapiju“, rekao je Borovčanin.
Besmisao političkih prepucavanja preko leđa građana bila je jasna i u periodu dok opština Sokolac nije imala autobusku stanicu. Da je situacija u Sokocu, koji spada u srednje razvijene opštine, teška svjedoči i činjenica da trenutno djeca i mladi u Sokocu nemaju kino salu, a kulturni sadržaji skoro i da ne postoje.
Kulturni život u ovoj opštini u velikoj mjeri se svodi na površne oblike zabave, kao što su konzumiranje TV sadržaja, organizovanje povremenih tradicionalnih manifestacija, teferiča i koncerata. Iako se ovakvi događaji povremeno održavaju, oni ne pružaju dugoročne kulturne ili umjetničke podsticaje. Kvalitetni umjetnički programi, poput pozorišnih predstava, izložbi ili koncertnih nastupa ozbiljnijih umjetničkih sastava, gotovo da ne postoje. Ovaj deficit u kulturnom životu stvara prazninu koja se samo povremeno popunjava površnim oblicima zabave, koji nemaju dublji društveni ili kulturni značaj.
Što se tiče ljudskih prava i demokratije, u ovoj opštini gotovo da nema otvorenih diskusija ili inicijativa koje bi se bavile pitanjima sloboda i prava građana. Tema demokratije se izbjegava, a politički prostor je gotovo potpuno apatičan, bez ozbiljnog angažmana u promicanju građanskih prava, slobode govora i prava na jednakost. Osvježavajući politički dijalog, koji bi mogao dovesti do promjena, jednostavno ne postoji. Pitanja vezana za prava manjina, slobodu medija i političku odgovornost ostaju zanemarena.
Opština je postala prepoznatljiva po negativnim aspektima svog razvoja, kao što su organizovane kriminalne grupe, nelegalna sječa šuma i ekonomska eksploatacija prirodnih resursa bez ikakvih vidljivih koristi za lokalnu zajednicu. Bez adekvatne kontrole i transparentnosti, korupcija je postala sastavni dio svakodnevnog života, a sumnjivi poslovi i nelegalne aktivnosti ostaju nedovoljno istraženi. Ovaj opšti nedostatak pravde i odgovornosti stvara atmosferu u kojoj je teško očekivati bilo kakav progres ka održivom razvoju i demokratizaciji lokalnog društva.
Nedostatak ulaganja u obrazovanje, infrastrukturu i razvoj drugih sektora čini ovu opštinu zatvorenim krugom u kojem se ne pružaju šanse za kreativnost, inovacije i pravičan razvoj zajednice.
U cjelini, opština je suočena sa ozbiljnim problemima na više frontova: ekonomski stagnira, društveno je polarizovana, politički apatična i kulturno siromašna, a njeni građani sve više postaju obeshrabreni i razočarani trenutnim stanjem.
Naši sagovornici u neformalnom razgovoru kažu da je javna tajna da se u pojedinim institucijama koje se nalaze na području opštine može kupiti radno mjesto za nekoliko desetina hiljada konvertibilnih maraka. No, o tome javno niko ne želi govoriti. Kažu, teško je to dokaziti.
