Kampanja za predsjedničke izbore u Srbiji, pogotovo kako joj se priključio i Ljubiša Preletačević Beli, (a.k.a Luka Maksimović), podsjetila je korisnike društvenih mreža Republike Srpske na već uvriježenu maksimu da je Srbija postala zemlja u kojoj se protiv Vučića nigdje i ništa ne smije reći jer kritiku vreba strašni sud. Paralelnim, specijalnim, bilateralnim vezama Republike Srpske i Srbije poslužilo se i u zaključku da smo mi (a ko drugi nego Republika Srpska?), kad se sve sagleda i odmjeri slobodniji, demokratskiji i kritičniji od Srbije. Da se kod nas na svakom mjestu, u bilo kojoj prilici, protiv vladajuće struje ili vladajućeg političkog poretka može slobodno govoriti i pisati, što u Srbiji nije slučaj.
Ovom ‘zaključku’ što je opšte mjesto svakog zavirivanja u komšijsko srbijansko dvorište u protekle dvije godine, jedini je problem što mu nedostaje pregled situacije u Republici Srpskoj, pa na kraju i nije zaključak nego tek neargumentovana, nekritička u supresivna tvrdnja.
Argument građen na temelju vitalnog nacionalnog interesa
U ocjenu te slobodarske, ljudskopravaške politike vladajućih u Republici Srpskoj nisu ušli sljedeći podaci:
- da Zakon o javnom redu i miru Republike Srpske društvene mreže tretira kao javni prostor, a da uprkos tome lex specialis slučaju niko nikada nije kažnjen zbog raspirivanja etno-nacionalne, rodno-seksualne mržnje ili ratno-huškačke retorike
- da se nigdje na prostoru RS ne štampa nijedan „opozicioni“ ili kritički dnevni list
- da izuzev SNSD-ovih „Narodnih novina“ ne postoji nijedan sedmični časopis
- da se „probosanskim“ i „izdajničkim“ smatra RTV BN kao jedini elektronski medij sa entitetskom frekvencijom za koji se može reći da je na neki način „opozicioni“, a da pritom opozicija i vlast u RS stoje na istoj ideološkoj i političkoj poziciji, i da je u novinarskoj zajednici vijest cijele 2016. godine bila da je ta RTV BN dobila jednodnevnu akreditaciju za konferencije za štampu predsjednika RS, i to kad je bio Referendum
- da je Alternativna televizija za koju se smatralo da je neutralna i objektivna već odavno uvukla u političke skute vladajućih, dok iz ideoloških nije nikad ni izašla
- da u cijeloj Republici Srpskoj ne postoji apsolutno nijedan elektronski, štampani ili online medij lijeve provinijencije
- da javni servis Republike Srpske, koji plaćaju i građani i vlada, ne služi samo za glorifikaciju učinaka Vlade Republike Srpske i svih institucija, nego za puko dnevno-političko prebijanje Milorada Dodika s kim god mu naumpadne da se prebija
- da od kraja avgusta 2016. godine niti jedno škakljivo novinarsko pitanje nije prošlo bez suptilnog ili eksplicitnog izbacivanja iz Palate Republike u kojoj stoluje ON
- da do danas nije jasno je li više novinara RTRS uradilo intervju s Dodikom ili ih je više Dodik izvrijeđao, iznapadao, izbacio
- da se o korupciji, privatizacijama, kriminalu, nepotizmu, neplanskom trošenju, povećavanju budžeta predsjedniku, snižavanju procenta minulog rada, štrajkovima, protestima i okupljanjima može pisati, ali da će svaki napis koji tretira problematiku „vitalnog nacionalnog interesa“ Srba i Republike Srpske biti etiketiran kao domaći-izdajnik-strani-plaćenik-soroševac-probosanac-probošnjak, nesoj srpski i probosanski.
U građenju argumenta, nedostatak ovih primjera ipak je sasvim dovoljan da zaključak postane uvriježeno mišljenje.
O kriminalu može, a o vitalnom nacionalnom interesu pst!
Ovaj silogizam ima samo jedno obrazloženje i ono je duboko utkano u uvriježeni stav da je politika Milorada Dodika i Saveza nezavisnih socijaldemokrata loša; ali samo u ekonomskom i socijalnom programu. U zaštiti vitalnog nacionalnog interesa Srba u Bosni i Hercegovini, prema datom vjerovanju, Miloradu Dodiku i SNSD-u se ne može naći dostojan takmac. Ta se tema a priori ne može naći u agendi društvene polemike.
U Srbiji, na prvi pogled je jasno, paradigma je drugačija. Nedostatak njihovih vitalnih nacionalnih problema sa Bošnjacima i Hrvatima, priželjkivanih pa poslije opovrgavanih referenduma o nezavisnosti balansira se tu i tamo spominjanjem Kosova, ratnih zločina i genocida u BiH koji Srbija nije spriječila, a mogla je. Kao što se u Srbiji o tome može pisati, a u Republici Srpskoj se ne piše – a može li?
‘Na onu stranu Drine’, nije najzahvalnije govoriti o kriminalu, korupciji, nepotizmu, nelegalnim rušenjima i bezbjednosnim problemima – još jedan je uvriježeni stav. Tamo, zaista, ministar unutrašnjih poslova dobije tužbu protiv najstarijih sedmičnih novina, s najvišim autoritetom na prostorima bivše Jugoslavije, zbog teksta koji posljedično pozivanja na njegovu odgovornost. Međutim, ideološki i politički pluralizam u medijima postoji, i potentan je – ukoliko još uvijek neko misli da bilo koji medij može da postoji a da nema političku poziciju ili ideološku provinijenciju.
Zamislimo na trenutak situaciju da se većina dnevnih, sedmičnih i mjesečnih listova; elektronskih i online medija glavnog toka (Politika, Kurir, Informer, Srpski Telegraf, Danas, NIN, Nedeljnik, Vreme, Novi magazin, Pravda, Pečat, RTS, RTV, Prva TV, Pink, B92, Studio B, Peščanik, Autonomija…) odjednom nađu u Republici Srpskoj. A da mi – ko drugi nego Republika Srpska – u „maticu“ pošaljemo Glas Srpske, Nezavisne novine, Faktor (od istog izdavača, naravno), Narodne novine, RTRS, ATV, RTV BN, Buku, Frontal.rs i Frontal.ba. Bi li onda u Republici Srpskoj bilo više izdajnika vitalnih nacionalnih interesa? Bi li se u Srbiji više pisalo o kriminalu, korupciji i nepotizmu?
Podsjetimo samo da je 2009. godine u Srbiji najveći interes privukla emisija „Insajder“, a u Republici Srpskoj raskidanje ugovora Nezavisnih novina i Borisa Dežulovića, zbog neobjavljivanje njegove kolumne o Miloradu Dodiku u krevetu sa Republikom Srpskom.
No vratimo se aktuelnim gorepostavljenim pitanjima, na koje je jedini izvjesan odgovor ne. Budući da je jedino izvjesno i da se slobodoumlje i sloboda štampe u Republici Srpskoj svodi na jednostavan, ljudskopravaški i civilnoslobodarski princip: Da se ne bi bespotrebno vagalo ko jest a ko još uvijek nije izdajnik ali je blizu, štampe u kojoj bi se govorilo o ideološkim, ekonomskim i političkim pitanjima, na koje se stavila anatema – nema, pa nema ni izbora. Ali ne onih – mjesnih, lokalnih, opštih…Iako bi dakako najpovoljnije bilo da izbora nemamo nikako i nikakvog.
